Pljevlja - Pljevljanka Milosava Strunjaš uputila je otvoreno protestno pismo Sinodu Srpske pravoslavne crkve zbog kanonizacije dvojice pljevaljskih sveštenika koji su tokom Drugog svetskog rata, kako navodi, počinili niz zlodela nad nedužnim civilima.

Na zasedanju Svetog arhijerejskog sabora u manastiru Žitomisliću kod Mostara, sredinom maja ove godine, kanonizovano je i desetak pljevaljskih sveštenika, među njima i popovi Slobodan Šiljak i Milorad Vukojičić, koji su po odlukama partizanskog i Vojnog suda streljani 1943. odnosno 1945. Njih dvojica, navodi Milosava Strunjaš u pismu Sinodu, objavljenom u poslednjem broju Pljevaljskih novina i naslovljenom sa "Zar zločinci mogu biti sveci", nisu "stradali za živu veru, kako je saopšteno sa zasedanja Sabora, već ih je stigla zaslužena kazna za počinjena nedela". Ona tvrdi da se pop Slobodan Šiljak stavio u službu fašističkog okupatora vrlo brzo po njihovom dolasku u Pljevlja i da je poslao u smrt svog kuma i najbližeg komšiju, njenog oca Rajka Cerovića, koji je streljan 28. jula 1941.

"Istog dana streljani su i Milun i Milan Knežević i Miloš Dragićević i oni su bili prve žrtve fašističkog terora u Pljevaljskom srezu", navodi Milosava Strunjaš. Zbog tog i još niza zlodela popu Šiljku je partizanski sud 1943. izrekao kaznu streljanja, koja je izvršena krajem iste godine. Prema njenim navodima, zlodela popa Milorada Vukojičića su još teža, jer je on bio član "crne trojke koja je klala i ubijala nevine civile u Pljevljima".

Strunjaš navodi da su najveći zločini počinjeni u martu i aprilu 1944. i da je u tom periodu ubijeno više osoba, što je i zapisano u knjizi "Prilog u krvi". "Zaklana je babica Milica Mazić, majka troje maloletne dece Stanica Tasovac, studentkinja Ljubica Stojkanović, bračni par Diko i Jula Stamenić i njihov jedinac Ljubo, majka poznatog glumca Miše Janketića Milica, Zora Marković Karamatijević. Istog dana su streljani Savka Matović, Neđeljko Mazić i Mileva Žugić, a u junu iste godine Nevenka Obradović", piše Milosava Strunjaš. U većini tih zločina učestvovao je pop Milorad Vukojičić zbog čega je, navodi ona, dobio nadimak "pop koljač". "Crna trojka i njihovi saborci u pljevaljskom kraju su počinili još mnogo zločina, ponajviše nad muslimanima", navodi Strunjaš, zbog čega je popu Vukojičiću Vojni sud 1945. izrekao kaznu smrti streljanjem.


(29.8) Nove informacije:

Podgorica - Zemaljska komisija Crne Gore za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača utvrdila je 15. februara 1946. godine na Cetinju da je Milorad Vukojičić, zvani Maca, rodom iz Pljevalja, učestvovao u ubistvu desetoro svojih zemljaka. Dokument o tome, broj 1487, čuva se u Državnom arhivu Crne Gore. Vukojičića, je u maju ove godine Sinod srpske pravoslavne crkve, uz još sedmoricu sveštenika, proglasio svecem.

Zemaljska komisija je utvrdila da je Vukojičić, sa saučesnicima Vojislavom Kovaljskim i Milisavom Jestrovićem "učestvovao u hapšenju i strijeljanju mirnih građana grada Pljevalja u 1944. godini".
U odluci se navodi da je Vukojičić kriv za smrt Dika Stamenića, zemljoradnika, Ljuba Stamenića, automehaničara, Jule Stamenić, domaćice, Ljubice Stojkanović, studenta, Zore Karamatijević, domaćice, Mileve Žugić, domaćice, Savke Matović, domaćice, Miladina Božovića, penzionera, Božane Mišović, domaćice i Živka Kontića, penzionera.

"Vukojičić je kao četnički dželat u štabu pljevaljske četničke brigade noću između 22. i 23. marta 1944. godine, zajedno sa četnicima Vojislavom Kovaljskim i Milanom Jestrovićem, strijeljao Stamenića Dika, njegovog sina Ljuba i ženu Julu u Pljevljima... Vukojičić je 23. marta 1944. godine u zajednici sa Kovaljskim i Jestrovićem na zvjerski način ubio Miladina Božovića, penzionera iz Pljevalja. Aprila 1944. godine Vukojičić je izvršio hapšenje mirnih domaćica iz Pljevalja, dok su ostali četnici pohapsili Mišović Božanu i Kontić Živka. Iste noći pošto su ih pohapsili, Vukojičić ih je u zajednici sa četničkim dželatima Milanom Jestrovićem, Vojom Kovaljskim i Mišom Radovićem strijeljao kod rijeke Jugoštice u Pljevljima, piše u odluci koju je poptisao predsjednik Komisije Jakša S. Brajović,

U odluci se navodi da je Vukojičić počinio djela ratnog zličina i "kao takav je ratni zločinac".

O Vukojičićevim zločinima svjedočila je, pored Milijane Dajović i Savete Stojkanović, i Zora Stamenić.

"Mog muža i svekra su ubili u potoku više kuće i ostavili nesahranjene, dok su svekrvu zakopali u đubretu", stoji u svjedočenju Zore Stamenić.

Jestrović i Kovaljski, koji su sačinjavali zloglasnu četničku trojku sa Vukojičićem, takođe su okrivljeni sa ubistva civila. Jestrović za devet, a Kovaljski za osam ubistava.

Prema podacima zemaljske komisije, Kovaljski je do jula 1943. bio politički komesar partizanskog bataljona, kada se zajedno sa svojim komandantom Milovanom Planićem i Božom Milićem predao četnicima Milutina Jelovca. Njima je postavljen uslov da ubiju nekoga od partizana, što su oni i učinili. Iz zasjede su likvidirali Jezda Lovrića, komesara Treće krajiške brigade.

Uz Vukojičića je istovremeno za sveštenomučenika proglašen i Slobodan Šiljak, koji je takođe po mnogim svjedočenjima okrvavio ruke tokom Drugog svjetskog rata. To je prva otkrila Pljevljanka Milosava Strunjaš, u otvorenom pismu Sinodu Srpske pravoslavne crkve. Crkva, međutim, na to nije reagovala, ali jesu boračke organizacije... Milosava Strunjaš tvrdi da je još prošle godine, kada je čula ko će biti proglašen za sveca, poslala pismo i vladici Filaretu u kojem ge obavještava da se priprema kanonizacija i ratnih zločinaca. Šiljak je, prema njenim tvrdnjama, kriv za smrt njenog oca Ratka Cerovića, Šiljkovog komšije i kuma, koji je bio uključen u pripremanje Trinaestojulskog ustanka. Zbog raznih nedjela, Šiljak je strijeljan 1943. godine.

Strunjaševa tvrdi da je Vukojičić pripadao crnoj trojci koja je klala i ubijala nevine civile. "Njegov nadimak bio je pop koljač". Ona kaže da je ta trojka ubila i Milicu Janketić, majku poznatog glumca Miše Janketića.

"To što je učinila Srpska pravoslavna crkva je toliko amoralan čin da neću da učestvujem u čitavoj ovoj stvari čak ni kao protivnik", bilo je sve što je Miša Janketić tim povodom želio da kaže.

Predsjednik pljevaljskog Odbora SUBNOR-a Vidoje Despotović otkriva: Od tih devet sveštenika dvojicu je strijeljao okupator kao rodoljube, jednog su ubile ustaše,a jedan je umro prirodnom smrću. Od preostale četvorice dvojica su stradala u povlačenju ka Sloveniji, dok se Vukojičiću i Šiljaku sudilo kao saradnicima okupatora i zločincima. Ipak svi oni mogu u isti koš, popovi su to.

Nosilac partizanske spomenice Nikola Golubović, penzioner iz Beograda, dao je dopisniku Republike na uvid pismo na 204 mašinom kucane strane koje je 1997. godine dobio od pokojnog Draga Bojovića, jedno vrijeme komandanta četničkog bataljona, a koje potvrđuje zlodjela popa Vukojičića.

-Drago mi je to pismo poslao 1997. godine i jedan primjerak pisma je kod mene, a drugi se čuva u Zavičajnom muzeju u Pljevljima. Tokom rata on je spasio izvjestan broj partizana, među njima i Josifa Malovića i njegovu pratnju, rekao je Golubović.

Dio pisma odnosi se i na Dragov susret i razgovor sa Ljubicom Stojkanović koju su, kako je kasnije saznao, jedne noći iz njene kuće u Pljevljima odveli pop Maca i Vojo Kovaljski.

-Drago ja sam osuđena na smrt od četnika u Pljevljima i čekam samo da se pojave Maca, Kovaljski i Bjelica da me odvedu da rade sa mnom Bog zna šta i najzad da me zakolju k'o živinče", prenio je dio razgovora sa Ljubicom, svojom školskom drugaricom, u pismu Goluboviću Drago Bojović. Par dana nakon tog razgovora, Ljubica je odvedena od kuće i nije se nikad vratila. Drago je prema prvim informacijama mislio da je to uradio Gestapo, dok skoro dva mjeseca kasnije nije saznao da su Ljubicu uhapsili Maca i Kovaljski. "To je značilo da su oni izvršili ono što je Ljubica i očekivala jer je nestala zauvijek" naveo je u pismu Bojović, par stranica ranije konstatujući da su među pljevaljskim četnicima " bili i čuveni Božo Bjelica, Vojo Kovaljski i pop Vukojičić, zvani Maca".


(2.9) Nove informacije:
Miodrag Stamenić iz Pljevalja protestovao je juče zbog kanonizacije sveštenika Milorada Vukojičića, za koga tvrdi da mu je u Drugom svetskom ratu ubio članove porodice. Stamenić je poslao protestno pismo Sinodu SPC. Sveštenik Milorad Vukojičih-Maca za koga mi je poznato da je bio egzekutor moje porodice: deda Dika Stamenića, babe Jule i oca Ljuba, 1944. godine u Pljevljima", navodi Stamenić u pismu. Vladika Filaret čijoj mileševskoj eparhiji pripada i crkvena opština Pljevlja nije želeo da razgovara sa novinarima o kanonizaciji dvojice sveštenika iz Pljevalja. Međutim, jerej SPC iz Podgorice Velibor Džomić odbacio je tvrdnje da su dvojica sveštenika umešani u ratne zločine.


(5.9) Nove informacije:

Podgorica - Slobodan Šiljak i Milorad Vukojičić Maca nisu jedini zločinci iz grupe sveštenomučenika koje je nedavno proglasila Srpska pravoslavna crkva. Radomir Matović, svjedok na suđenju popu Miloradu Vukojičiću Maci, koje je održano u Pljevljima 1943. godine, tvrdi da je i pop Dušan Prijović bio jedan od najpoznatijih zločinaca pljevaljskog kraja. Posebno se pročuo po ubistvima muslimanskog življa.

To je Matović ovih dana ispričao nedjeljniku Monitor, a i napisao u svojoj knjizi Svjedočanstva jednog vremena, koju je 2002. godine izdao pljevaljski Informativni centar.

Kao što je Danas već pisao, Slobodan Šiljak i Milorad Vukojičić zvani Maca, bili su pljevaljski sveštenici koje su 1944. godine strijeljali partizani a u maju ove godine SPC proglasila sveštenomučenicima. Milosava Strunjaš iz Pljevalja, u otvorenom pismu nedavno upućenom Sinodu SPC, tvrdi da su ta dvojica sveštenika zločinci. Tako je javnost i saznala za ovu aferu, a kasnije su se javili i drugi svjedoci koji su potvrdili njene navode.

Za popa Slobodana Šiljka, Strunjaševa u pismu SPC tvrdi da je u smrt poslao njenog oca Ratka Cerovića. Cerović mu je bio kum, ali pop ga je izdao Italijanima i strijeljan je 1943. godine. Zanimljivo je da je kćerka Slobodana Šiljka, ljekarka, bila borac španskog rata. Dobila je čin majora.

Zemaljska komisija Crne Gore za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača utvrdila je 15. februara 1946. godine na Cetinju da je Milorad Vukojičić, zvani Maca, učestvovao u ubistvu desetoro svojih zemljaka. Dokument o tome čuva se u Državnom arhivu Crne Gore. Kao četnički dželat strijeljan je po presudi Vojnog suda komande za područje Berana. U odluci se navodi da je Vukojičić počinio djela ratnog zločina i "kao takav je ratni zločinac".

Radomir Matović danas živi nedaleko od Bara, a Vukojičić mu je ubio majku.

U proljeće 1944, sjeća se Matović, Pljevljima su krstarile četničke koljačke grupe i pojedinci. U klanju su se posebno isticali Božo Bjelica, proto Miodrag Vukojičić Maca i Josif Babić. Njih trojica bili su poznati kao crna trojka. Okupljali su se u hotelu Lovćen, gdje se danas nalazi sud. Popa Macu je, kaže Matović, optužnica teretila za 57 ubistava i saučesništava.
- Najveći broj tih ubistava bio je izvršen klanjem, a u tome je pop Maca i prednjačio - kaže Matović.

Kada je izbila afera povodom proglašenja sveštenomučenika, jerej SPC Velibor Džomić tvrdio je da je Milorad Vukojičić ubijen "bez suda, suđenja i presude". Međutim, Matović tvrdi da je to bilo "najspektakularnije suđenje u Pljevljima".
- Sjećam se njegovog dovođenja u grad. Bila je neka radna akcija, a građani su, kad su čuli da su doveli popa Macu, nagrnuli na njega. Jedva ga je obezbjeđenje uspjelo spasiti, htjeli su da ga linčuju. Nije to bio organizovani linč, spontano je krenulo. Dva brata Stojkanovića, čiju su sestru, studenta, divnu djevojku, ubili, bili su izvan sebe - ispričao je Matović za Monitor.

Pored zvanične, na sudu je pročitana i optužnica protiv popa Mace koju su podnijeli Matović i dvojica njegove braće. Maca je, sa Božom Bjelicom, tokom jedne noći njihovu majku tri puta izvodio na strijeljanje.
- Noću, između 6. i 7. aprila 1943, koljači kreću u hapšenje. Isključivo žena, muškaraca u gradu više i nije bilo. Hapsili su žene partizana i simpatizera NOB. Uhapšena je Zora Karamatijević, Ljubica Stojkanović, moja majka Savka Matović, Milica Janketić, majka glumca Miše Janketića i Mileva Žugić - sjeća se Matović.

Pet žena je odvedeno na Dajevića Han na strijeljanje; strijeljanje je izvršio lično pop Maca, a prisustvovali su Bjelica i dvojica nepoznatih. Savka Matović je tada preživjela dva strijeljanja. Pola sata nakon prvih pucnjeva, komandir straže čuo je komešanje sa mjesta gdje su žene strijeljane i kazao to Bjelici. Bjelica je iz pištolja opet gađao svaku ženu u glavu. Savka Matović je preživjela. Kod prvog pucanja, pop Maca je ranio u potkoljenicu, a zrno Božovog pištolja okrznulo joj je lijevu sljepoočnicu. Kad su se ubice udaljile, počela je da puzi put mjesta Jugoštice. Sjutradan je nađena tri kilometra od mjesta strijeljanja; našao je jedan seljak i odveo u najbližu kuću. Kada je ispričala šta se desilo, ukućani su je prijavili četničkoj straži. U kuću su došli pop Maca i Bjelica. Bjelica je naredio petorici seljaka da drže jednu pušku i pucaju u Savku...

Na suđenju pop Maca, svjedoči Matović u svojoj knjizi, nije poricao ta ubistva. Ispočetka je poricao da je klao, a onda je priznao da je zaklao Stanicu Tasovac, Milicu Mazić i Julu Stamenić. Crna trojka je, prema priči Matovića, mučila i zaklala Julu Stamenić na jednom, a njenog muža i sina ubila u drugom dijelu grada, iste večeri. Stanica Tasić je zaklana u Židovićima. Između četvoro djece odveli su je pop Maca, Bjelica, Svrkota i Pendrek.

Pop Maca osuđen je na smrt vješanjem. "To je ujedno i jedina tako rigorozna kazna izrečena ratnim zločincima. Počeo je da plače, tražio je milost. Tada je čitava ta dvorana, koja je bila prepuna, više se tu stajalo nego sjedjelo, skoro eksplodirala. Tražili su javna vješala", svjedoči Matović.
Kazna mu je, kaže Matović, ipak preinačena u kaznu strijeljanja.

Žitija ispovednika i mučenika

Na sajtu Srpske pravoslavne crkve (www.spc.org.yu - na fotografiji) u odeljku Žitija novoprosijvaših ispovednika i mučenika navode se i kratke biografije Vukojičića i Šiljka.

SVEŠTENIK MILORAD VUKOJIČIĆ - rođen je 1917. godine u Pljevljima. Posle Bogoslovije u Sarajevu rukopoložen je za đakona i sveštenika 1940. godine. Presudom vojnog suda u Pljevljima, osuđen je kao četnik na smrt. Presuda je izvršena 1945. godine.

PROTOJEREJ SLOBODAN R. ŠILJAK - rođen je 1881. godine, na Ilinom brdu kod Pljevalja. Bogosloviju je završio u Prizrenu. Rukopoložen je za đakona i sveštenika 1903. godine. U Balkanskim ratovima bio je vojni sveštenik, a u Prvom svetskom ratu odveden je sa grupom uglednih pljevaljskih Srba u logor Boldogason, u Mađarskoj. Streljali su ga partizani 5. decembra 1943. godine na Kosanici.

Maca je ubio moju porodicu

Sinodu Srpske pravoslavne crkve povodom kanonizacije sveštenika Milorada Vukojičića protestno pismo uputio je i Miodrag Stamenić iz Pljevalja. U pismu tvrdi da mu je Vukojičić ubio oca, babu i djeda.
"Na spisku novomučenika, sveštenomučenika koji su kanonizovani našao se i sveštenik Milorad Vukojičić Maca, za koga mi je poznato da je bio egzekutor moje porodice, djeda Dika Stamenića, babe Jule i oca Ljuba, 1944. godine u Pljevljima", navodi Stamenić u pismu.
Stamenić kaže da se obraćao Sinodu uzdajući se u njegovu istinoljubivost "i da iscijeli ranu koja se bez melema istine samo produbljuje".

Dokumenti postoje, SPC ćuti

Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve proglasio je za svece sredinom maja ove godine u manastiru Žitomislić kod Mostara tridesetak sveštenika. Među njima su Slobodan Šiljak, Milorad Vukojičić Maca i Dušan Prijović iz Pljevalja, za koje brojni građani, partije i organizacija boraca iz tog kraja tvrde da su ta trojica sveštenika tokom Drugog svjetskog rata počinili zločine.

Vladika Filaret, čijoj Mileševskoj eparhiji pripada i Crkvena opština Pljevlja, nije ovih dana želio o tome da razgovara sa novinarima. Za takav razgovor nisu raspoloženi ni u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.
Jerej SPC iz Podgorice Velibor Džomić jedini se dosad oglasio i to tvrdnjama da "Šiljak i Vukojičić nisu činili nedjela u ratu i da su strijeljani bez suda i suđenja".

Njegove navode demantovali su brojni građani Pljevalja, Milosava Strunjaš, koja je o ovoj aferi prva pisala Svetom sinodu SPC, a o suđenju Šiljku i Vukojičiću postoje dokumenti u Državnom arhivu Crne Gore, a njihov faksimil objavljen je u podgoričkim listovima.