Lusaka - U napuštenom kamenolomu južno od Lusake, prestonice Zambije koju je zauzela sirotinja, stene su toliko čvrste da se jedva čekićem mogu razbiti. U sumrak, kada se od tri do četiri plamena napravi gusti crni oblak iznad jame, kamenolom izgleda kao Danteov "Pakao".

Dečak po imenu Alone Banda radi u ovom "čistilištu" šest dana u nedelji. Ovaj devetogodišnjak u ogromnoj dukserici s kapuljačom i slikom skejtera na leđima vuče delove stene veličine fudbalske lopte i sitni ih do praha. Kada je dobra nedelja, kako kaže, može da istuca toliko kamena da tim prahom može da napuni polovinu torbe. Njegova baka, Meri Mulelema, prodaje torbe s prahom od kojeg se kasnije pravi beton za otprilike 10.000 kvača, manje od tri dolara. To im je dovoljno da se prehrane. "Ponekad, kada je umoran, kažem mu da stane, ali mi on stalno pomaže", kaže baka. "Radimo svakog dana, ponekad i nedeljom ukoliko ne odemo u crkvu".

U svetu broj dece koja su primorana da zarađuju opada. Ali, za decu iz podsaharskog dela Afrike, kao što je Alone, to predstavlja izuzetak. U ovom delu Afrike svako četvrto dete ispod 14 godina radi ili puno radno vreme, ili nekoliko sati nedeljno, što je približno svetskom proseku iz 1960-ih godina. To je, za sada, najveći procenat dece koja rade u svetu.

Prema poslednjim procenama Ujedinjenih nacija u podsaharskom delu Afrike 2004. radilo je više od 49 miliona dece mlađe od 14 godina. Taj broj je viši za 1.3 miliona u odnosu na 2000. Njihovi poslovi nisu, kao što je to uobičajeno u razvijenim društvima, baštovanstvo ili pomoć u kući. Ova deca se bave prostitucijom, rade kao rudari, građevinski radnici, nosači, ili ulični prodavci i često nisu plaćena za svoj rad. Neka od njih su stara i po pet ili šest godina.

Kako navodi Svetska banka, u Keniji su 2001. jednu trećinu berača kafe činila deca. U Tanzaniji je 25.000 dece radilo najopasnije poslove u rudnicima ili na plantažama. Njihov broj u Africi raste, iako se procenat zaposlene dece u ostalim delovima sveta smanjuje za milione.

Broj zaposlene dece opada s napretkom zemlje, ali ekonomska situacija u podsaharskom delu Afrike daleko je od napretka. Ukupno 44 odsto ljudi koji žive u ovoj oblasti potroši manje od jednog dolara na dan. Veliki procenat osoba zaraženih HIV virusom stvorio je milione siročadi koja rade teške poslove i naterao milione dece da rade kako bi izdržavali roditelje koji su na samrti zbog ove opake bolesti. Prema nezavisnim istraživanjima UN, samo je u Zambiji virus AIDS 2002. povećao broj zaposlene dece za 30 odsto.

U afričkim zemljama fizički posao je često jedini način za preživljavanje, s obzirom na to da je ekonomski razvoj u padu tokom proteklih godina. Širom sveta broj dece koja su do svoje 14. godine bila "ekonomski aktivna" u periodu od 2000. do 2004. godine opao je za deset odsto. Broj dece koja se bave najopasnijim poslovima smanjio se za trećinu, navela je Međunarodna organizacija rada. Za samo četiri godine broj "ekonomski aktivne" dece u Aziji smanjio se za pet miliona. U Latinskoj Americi taj pad je bio još drastičniji - broj zaposlene dece smanjio se za 12 miliona. Podsaharska oblast Afrike jedini je region u kojem nije došlo do smanjenja broja dece koja rade.
Prema poslednjim proračunima vlade u Zambiji, 1999. je 600.000 dece između sedam i četrnaest godina bilo u radnom odnosu. Većina njih nisu bili plaćeni i registrovani na tržištu rada, jer zakon u Zambiji zabranjuje rad deci ispod 13 godina. Deci između 13 i 15 godina dozvoljen je rad samo na lakšim poslovima.

Izvor