1936.

1. decembar. Snažni okršaji između anarhista i staljinista. Nestajanje Durrutija omogućilo je komunističkoj partiji da uveća svoj uticaj na republikansku vladu. C.N.T. je sada u defanzivi i sada plaća za svoje prošle kompromise.

15. decembar. Pokoravajući se ucjenjivačkom predlogu sovjetske pomoći, vlada pomaže sve komunističke zahtjeve: vrhovni savjet bezbjednosti centralizuje policiju, koja prelazi u ruke «specijalista» koji su došli iz Moskve.

17. decembar. U Moskvi Pravda pri dnu objavljuje: «U Kataloniji je već počelo čišćenje trockista i anarhosindikalista. Ono će biti vođeno sa istom energijom kao u Sovjetskom savezu». To je preludij masakru revolucionarnih ljevičara.

27. decembar. Komunistička partija započinje jednu snažnu kampanju protiv P.O.U.M. koja je optužena da djeluje prema Francovim naređenjima. Klevete izazivaju zbrku, konfuziju i podjelu u redovima antifašističkih boraca. Unižavajuća klima dostavljanja i sumnjičenja, tako karakteristična za staljinističku diktaturu, širi se u republikanskoj Španiji, kako u gradovima tako i drugdje. Još pod okulističkim formama, eliminacija «malih djelova» ekstremne ljevice je počela.

1937.

februar-mart. Baza C.N.T.-F.A.I. suprotstavlja se političkom kompromisu i saradnji vođa. Revolucionarnu opoziciju unutar španskog anarhizma (Prijatelji Durrutija) objavljuje El Amigo del Pueblo.

27. april. Sastanak grupe Malatesta u Barseloni: anarhisti koji se vraćaju sa fronta potvrđuju da su osnovane glasine prema kojima vlada namjerava da razoruža narodnu miliciju i proletarijat Barselone da bi restaurirala, takođe u Kataloniji, vlast armije i policije. Tajno, počinje poslednji akt «građanskog rata u građanskom ratu». Snage policije i radnika pokušavaju da ostvare kontrolu nad gradom i da se međusobno razoružaju. Katalonija ne dobija obećano sovjetsko oružje. Isto tako, dobro naoružane vladine snage ostaju u Barseloni, spremne da potpomognu svaku komunističku provokaciju protiv anarhista i baze.

3. maj. Početak oružanog obračuna po ulicama Barselone između anarhista i raznih organa bezbjednosti udruženih sa komunistima i vladom. U radničkim sredinama sve više i više se povećava nezadovoljstvo velikim raskorakom između bogatstva i siromaštva, kao i naglašenim osjećajem da je revolucija sabotirana i da razoružanje anarhista predstavlja uvod u konfiskaciju i ponovnu privatizaciju fabrika. U ovakvoj situaciji vlada odlučuje da pokaže svoju snagu nastojeći da se dočepa Telofónica. Od početka rata telefonska centrala funkcioniše pod kontrolom radnika, uglavnom članova C.N.T. Zvanični je izgovor, nesposobnost službenika i insinuacije na vladu. Šef policije Salas šalje civilnu gardu da zauzme zgradu, dok naoružani policajci nastoje da evakuišu susjedne ulice. U isto vrijeme, drugi odredi Guardia civil zauzimaju mnoga značajna strateška mjesta. To je signal za finalnu ofanzivu Guardi civil i P.S.U.C. (koju kontrolišu komunisti) protiv C.N.T. Rad se zaustavlja. Brigade naoružanih anarhista silaze na ulice. Tokom noći i sjutradan brigade izbijaju po cijelom gradu. Borbe će trajati do 6. maja. Snage C.N.T.-F.A.I. i P.O.U.M. kontrolišu radnička predgrađa. 6. maja prekinuto kratko primirje od Guardia civil koja pokušava da razoruža radnike C.N.T. Sve do 5. maja naveče C.N.T. odbija napade; «Prijatelji Durrutija» su dijelili brošure potstičući odbranu revolucije koja je napadnuta od policije i staljinista; jaki kontinenti civilne garde prelaze anarhistima. Ipak, vođe C.N.T. koji su još u vladi i koji su izgubili glavu od početka spontane samoodbrane, upadaju u zamku i ujedinjuju se sa vođama U.G.T. kako bi ubijedili radnike da ponovo počnu sa radom u interesu rata. Poslije podne 7. maja 6.000 ljudi koje je vlada poslala iz Valense, zauzimaju grad. Vlada naređuje predaju oružja. U stvari, samo se razoružavaju snage, od sada pojedinci, F.A.I. i P.O.U.M. pošto P.S.U.C. zadržava svoje oružje. Revolucija Barselone je ugušena. Bilans: 500 mrtvih i hiljade ranjenih... Uprkos pomirljivom stanovištu rukovodstva C.N.T. (koje objavljuje kroz usta Garcia Oliver: «Mi ništa ne možemo drugo da učinimo nego se prepustiti događajima i prilagoditi boljim mogućnostima»), kampanja protiv «anarho-trockista» ne gubi svoj intenzitet. Konflikt daje centralnoj vladi (izbjegloj u Valensiju) priliku da direktno kontroliše Kataloniju. Komunisti osuđuju prvog ministra Caballero kao suviše lijevog i hoće da ga zamijene socijal-demokratom Negrin, poznatim neprijateljem kolektivizacije. C.N.T. je praktično svedena na fikciju, dok je F.A.I. proglašena ilegalnom. Komunistički ministar Uribe traži stavljanje van zakona P.O.U.M.; to otvara krizu koja će dovesti do pada Caballera.

5. maj. Staljinistički agenti ubijaju u Barseloni italijanske anarhiste Bernerija i Barbierija...

Juni. Hapšenje vođa P.O.U.M. Kažnjavanje boraca P.O.U.M. (nazvanim trockistima, mada Trocki ne priznaje njihovu poziciju) kulminira ubistvom Andreasa Nina, izvršeno od strane agenata N.K.V.D., sovjetske tajne policije. Nin je bio jedan od sekretara Trockog, zatim se udaljio od «Starog» i osnovao P.O.U.M., manjinski dio nepomirljivih revolucionara čiji cilj je bio odbrana radničke demokratije. Ova je partija brojala više od 40.000 članova, a imala je jednu diviziju na frontu. Engleski istoričar Hugh Thomas piše u svojoj Istoriji španskog građanskog rata: «Nin je bio zatvoren od Orlova, šefa N.K.V.D. On je odbio da potpiše neki dokument kojim bi se priznala njegova kapitulacija, kao i njegovih prijatelja. Orlov nije znao šta da čini... Na kraju biće isceniran jedan «nacistički» napad za oslobođenje Nina. Tako, jedne mračne noći, deset Njemaca internacionalnih brigada napašće zgradu u kojoj je Nin bio zatvoren, govoreći nametljivo njemački za vrijeme lažnog napada. Nin je odveden kamionom i ubijen.

Avgust. Jedan dekret republikanske vlade zabranjuje svaku kritiku ljevice protiv Sovjetskog saveza i njegove politike. Raspušta se Savjet odbrane Aragona, poslednji organ revolucionarne vlasti koji je ostao u Španiji. Njegov predsjednik Ascaso je uhapšen. Staljinistički ministar Uribe šalje divizion protiv komiteta aragonskih sela i raspušta zemljoradničke kolektivitete.

S.I.M. (Servicio de Investigación Militar), kontrolisan od komunista, konstituiše u republikansoj Španiji vlastite zatvore i koncentracione logore, koji se ispunjavaju anarhistima i «lijevim devijacionistima». Za promjenu zakona general Lister koristi internacionalne brigade da bi se razbile zemljoradničke komune kojim su upravljali siromašni seljaci. Sljedeće godine ponovo će se vratiti velikoposjednici i vlada će definitivno ukinuti kolektivizaciju zemlje. U isto vrijeme se eliminiše radnička kontrola u fabrikama Katalonije. Ponovo se počinje sa plaćanjem dividenda stranim akcionarima. Plaćanje običnog vojnika svedeno je sa 10 na 7 pezeta, a plaćanje oficira raste do 100 pezeta. Uvreda vlasti se ponovo kažnjava smrću. Ponovo se uvode činovi, vojni pozdrav, uniforma i sve stare hijerarhije, koje su u upotrebi u armiji ili u društvu. Tako se u stvari građanski rat završava skoro dvije godine prije zvaničnog kraja vojnih operacija između Franca i Negrina.

Stvarajući a posteriori istoriju, revija Inprecor koja se štampa u Moskvi, objavljuje da je La Battalla (organ P.O.U.M.) naredila svojim trupama da napuste front, pomažući na taj način Franca. Radi se o jednoj izmišljotini koja je imala za cilj klevetanje španske ljevice. U stvari, kako P.O.U.M.tako i trockisti (boljševici-lenjinisti) podržavali su radnike Barselone, pa su ih pozivali da ne prekinu sa ratom protiv frankizma. La Battalla je 6. maja objavila svim kontingentima naređenje da ne napuštaju front, u isto vrijeme kad Prijatelji Durrutija traže formiranje jednog revolucionarnog savjeta, kažnajvanje odgovornih za napad na telefonsku centralu i razoružanje Guardia civil. Za vrijeme borbi, na jednom letku koji potiče od trockista, stoji: «Svi na barikade! Generalni štrajk celokupne industrije, izuzev ratne industrije». Zapravo, to je radio proletarijat Barselone. Staljinistička štampa izmišlja jednu «anarho-trockističku» zavjeru kako bi objasnila podignute barikade od strane radnika Barselone. Kao što se staljinistička štampa razbjesnila, nastojeći da prikaže događaje Barselone kao jednu zavjeru, «anarhista i trockista, izdajnika koji zabadaju nož u leđa španskoj vladi», glavni list C.N.T. Solidaridad Obrera, nastavlja da osuđuje barikade. Ipak, vođe C.N.T. neće izvući nikakvu korist iz njihovog stanovišta: pohvaljeni za vjernost, oni će prvom prilikom biti isključeni iz vlade i Generaliteta.

1938.

23. septembar. Govoreći u Ženevi u Društvu nacija, lider republikanske Španije Negrin, zahtjeva povlačenje internacionalnih brigada, koje bi trebalo prvo povući sa fronta i koristiti prilikom proganjanja onih koji su okupirali zemlju i fabrike (već vraćene vlasnicima), a zatim raspustiti.

1939.

26. januar. Franko ulazi u Barselonu.

22. februar. Mussolini naređuje generalu Gambara, komandantu italijanskih fašističkih trupa u Španiji, da strelja sve uhvaćene italijanske anarhiste i komuniste.

1. april. Zvanični kraj neprijateljstava između španske republike i pobjedničke španske armije, kojom komanduje general Franco. Madrid je pao 28. marta, a poslednji bastion republikanaca, Valensa 30. marta. Radio Burgos objavljuje: «Rat je završen».

Izvor

Više informacija o Španskoj revoluciji